Bilim,genel olarak dünyayı ve dünya üzerinde yaşayan insanları ve onların etkinlikleri sonucu ortaya koydukları değerleri inceler. Bu bakımdan bilimler çeşitli kısımlara ayrılır. Osmanlı klasik dönemde bilim, dini yönden algılanmış ve bu açıdan tanımlanmıştır. Bilimler bu bakımdan Nakli ve Akli diye iki kısımda düşünülürmüş.Nakli bilimlere, İslami İlimler de denir. Dolayısıyla İslam dini ile ilgili bütün çalışmalar bu kategoriye yerleştirilmiştir. Akli bilimler ise, insanın aklıyla, araştırarak, deneyerek, gözleyerek ulaşılan bilgilerdir.
Her iki dalda da sistematik ve yoğun öğretim medreselerde yapılmıştır.

Osmanlı Devleti’nde bilim alanındaki çalışmaları İznik medresesinin açılmasıyla başladı. Bu medrese , Selçuklu medreselerinin devamı niteliğindeydi.İlk müderrisi, Kayserili Davut idi. Onun esas uzmanlık alanı tasavvuf ve kelamdır. Tabiatta var olan her şeyin esasını ve bütün tabiat olaylarını, enerji ve enerji değişimiyle açıklayan bir fizik ve felsefe görüşüne sahiptir.

Osmanlılar, kuruluş ve yükseliş devirlerinde, bilim ve düşünceye oldukça yoğun bir ilgi göstermişlerdir. Özellikle Fatih devrinde bilimsel çalışmalar desteklenmiştir; çeşitli dillerden bilimsel eserlerin Türkçe’ye çevirisi sağlanmıştır. Ancak Kanuniden sonra bilim ve felsefe gerekli ilgi gösterilmemiştir. Eğitim sisteminde çeşitli aksaklıklar baş göstermiştir.Bu yüzden de Osmanlılar XVI.yüzyıldan itibaren, bilim ve buna bağlı olarak da siyasette gerilemişlerdir. Lale ve Tanzimat devirlerinde, bilimi canlandırmak için bazı atılımlar olduysa da, çok ciddi yenilikler yapılamamıştır.

XVI. yüzyılın sonlarında medreselerde başlayan bozulma, bilim ve teknoloji sahasını da etkilemiştir. Koçi Bey ve Katip Çelebi’nin eserlerinde anlattıkları gibi, XVII. yüzyıl da gerek dini, gerekse fen ilimleri dalında orijinal eserler yerine, tercüme ve şerhler ağırlık kazanmıştır. XVII. yüzyıl da orijinal sayılabilecek eserler, genellikle matematik, astronomi ve özellikle tıp dalında verilmiştir. Tercüme edilen bu eserler, daha çok matematik ve harp metotları ile ilgili eserlerdir.

XIV.XV.ve XVI. Yüzyıllarda Bilim

Osmanlı Devleti’nin kuruluşunda, Fatih devrine kadar, çeşitli fen ilimlerdeki gelişmeler, Fatih devrindekilere göre oldukça azdır.Fatih devri öncesinde matematik ve astronomide Kadızade-i Rumi ve tıpta Hacı Paşa anılmaya değer eserler bırakmışlardır. Fatih Sultan Mehmet ise, ilme ve ilim adamlarına büyük değer vermiş ve devrinde İstanbul’u bir ilim merkezi haline getirmeyi çalışmıştır. Yunanca ve Latince’den birçok eserleri tercüme ettirerek bizzat incelemişti. Bunların arasında en önemlilerinden biri Batlamyus’un coğrafyaya dair eseridir. Ayrıca Fatih’in kütüphanesinde, Arapça ve Farsça olan eserler ile çeşitli Batı dillerinde yazılmış birçok eserler bululmaktaydı.

Matematik ve astronomi alanında Fatih’in Türkistan’dan getirttiği Ali Kuşçu , devrin en büyük bilgini idi. Uluğ Bey ’ den ve Kadızade’den matematik ve astronomi öğrenmişti. Bu devrin diğer bir matematikçisi ise Sinan Paşa’dır.

XV. ve XVI. yüzyılların diğer ünlü matematik ve astronomi bilginleri şunlardır: Mirim Çelebi,Muhyiddin Mehmet,Molla Lütfi, Şirazi, Muslihiddin bin Sinan, Seydi Veli’dir.XVI. yüzyılın astronomi ilminde dikkat çeken bilgini Takiyüddin Mehmet’ tir. Takiyüddin ( ölm 1585 ) Uluğ Bey zic’lerine açıklamalar getirmiş, Tophane’de yeni bir rasathane kurulmasını sağlamış ve astronomi aletlerinin kullanılmasını anlatan ”Alat-ı Rasadiye” adlı bir eser yazmıştı. Ne yazık ki, Osmanlı Devleti’nde bu yüzyıl sonunda görülmeye başlayan, duraklama devrinin bir belirtisi olarak zamanın şeyhülislamı Kadızade Ahmet Efendi’ in bu rasathaneye karşı çıkması sonucu rasathane yıkılmıştır.